W warunkach wojny Rosja kontynuuje próby pogorszenia stosunków między Ukrainą a Polską. Pod koniec września 2023 roku propaganda rosyjska powielała kolejną narrację podporządkowaną temu celowi — o tym, że Niemcy i Francja za pomocą Ukrainy zamierzają obalić polski rząd.
W toku tej kampanii dezinformacyjnej rosyjski aparat propagandowy powoływała się na komentarz polskiej korespondentki TVP Dominiki Cosic, który zamieściła 25 września na portalu społecznościowym X, powołując się na anonimowe źródła w Brukseli.
Zgodnie z tekstem komentarza Dominiki Kosicz w „Brukseli mówi się nieoficjalnie”, że Niemcy i Francja obiecują Ukrainie szybkie wejście do Unii Europejskiej, jeśli Kijów pomoże obalić obecny rząd Polski. Berlin i Paryż uzasadniają to tym, że UE nie może się rozszerzyć bez zmiany traktatów, a Polska blokuje te zmiany.
Wiadomość ta była wielokrotnie powtarzana przez rosyjskie media, które przedstawiały ją w kontekście ogólnej narracji propagandy rosyjskiej. Ogólnym celem tych działań jest kompromitacja współpracy między krajami europejskimi, w szczególności na linii Kijów-Warszawa i Warszawa-Berlin-Paryż. Rosyjska propaganda wykorzystuje tutaj swoją tradycyjną taktykę siania niezgody w szeregach swoich rywali i podkopywania wzajemnego zaufania. Sytuacja ta świadczy również o aktywnym monitorowaniu polskiej przestrzeni informacyjnej w poszukiwaniu odpowiednich materiałów, a także o uwzględnianiu sytuacji politycznej związanej ze zbliżającymi się wyborami w Polsce. Próby wykorzystywania antagonizmów między krajami są klasyczną metodą rosyjskiej propagandy, która korzysta z całego arsenału środków w celu budowania wrogości między krajami – konfliktowania ich względem siebie.
Rosyjska propaganda wyraźnie łączy swoje działania w zakresie tej narracji z tematami stosunków w ramach Unii Europejskiej z jednej strony i stosunków między Ukrainą a Polską z drugiej. Oddziałując poprzez temat Unii Europejskiej, rosyjska propaganda promuje również ideę, zgodnie z którą Paryż i Berlin chcą zmienić obecne traktaty UE w celu zwiększenia własnej władzy i uprawnień instytucji w ramach bloku, i właśnie w tym celu rzekomo wydają Ukrainie „rozkaz” obalenia polskiego rządu.
W ramach tej narracji poruszany jest również temat sankcji w korzystnym dla Federacji Rosyjskiej świetle. Francja i Niemcy odgrywają tutaj rolę „zleceniodawców”, którzy chcą przywrócić stosunki gospodarcze z Rosją, a jednocześnie zwiększyć swoje wpływy kosztem „reorganizacji Ukrainy”. W ten sposób rosyjska propaganda próbuje wykorzystać sprzeczności wewnątrz UE, między krajami Europy Zachodniej i Środkowej, obwiniając Berlin i Paryż o przygotowaniu przewrotu państwowego.
Ponadto ważnym elementem lobbowania tej narracji stał się temat sprzeczności między Ukrainą a Polską w kwestii eksportu zboża. Każdy szczegół dyskusji na ten temat przyciągał znaczną uwagę rosyjskiej propagandy, zmuszając ją do mówienia o powrocie Ukrainy i Polski do „odwiecznego konfliktu”. To wszystko zdaniem Moskwy powinno doprowadzić do nieuchronnego podziału obozu przeciwników Rosji, a ich współpraca powinna zostać pogrzebana pod gruzami sprzeczności między tymi krajami.
W tym przypadku widzimy przykład wykorzystania tradycyjnej rosyjskiej narracji o inspirowanych od zewnątrz przewrotach w charakterze cenionego narzędzia wykorzystywanego przez zachodnie kraje. W ramach wieloletniej strategii rosyjskiej propagandy to właśnie groźba zmiany władzy, inspirowana przez siły zewnętrzne, w postaci „pomarańczowego zagrożenia”, „Majdanu”, „puczu” czy „kolorowej rewolucji” jest jednym z najbardziej aktywnie wykorzystywanych „straszaków” dla przeciętnego człowieka.. W takich warunkach i z nadzieją na rozłam wśród krajów europejskich propaganda Rosji rozpowszechnia narrację o wykorzystaniu tej broni przeciwko krajom Unii Europejskiej. W ten sposób projektuje ona swój własny, wieloletni program na zewnątrz, wykorzystując go już jako środek do promowania korzystnych dla siebie narracji dotyczących stosunków między krajami.
Omawiając niektóre kwestie, propaganda rosyjska ma na celu legitymizację polityki samej Federacji Rosyjskiej. Przypisując Niemcom, Francji i Ukrainie zamiar obalenia rządu w Polsce, propaganda rosyjska szuka usprawiedliwienia dla własnej agresywnej polityki. Ważnym elementem rosyjskiej propagandy w odniesieniu do spraw międzynarodowych z pozycji swego rodzaju „realizmu” jest zadanie polegające nie tyle na przedstawieniu Rosji jako kraju wyższości moralnej, co wskazywanie na wady, realne bądź wymyślone, jej przeciwników. Wszelkie działania Rosji mają być zatem usprawiedliwione „strasznym światem drapieżników”, w którym tylko słabi i ofiary nie mają na sumieniu agresywnych działań czy zamiarów.
Autor: Denys Moskalyk
Zadanie publiczne finansowane przez Ministerstwo Spraw Zagranicznych RP w konkursie „Dyplomacja Publiczna 2023”
